1. Баланың қорқынышын қабылдау және түсіну

• Қорқынышты жоққа шығармаңыз. Егер балаңыз қандай да бір нәрседен қорқып жатса (қараңғыдан, жалғыздықтан, жаңа адамдардан, үлкен адамдардың дауысы т.б.), оны күлкіге айналдырмай, оның қорқынышын маңызды деп қабылдаңыз. Баланың қорқыныштарын жеңу үшін, алдымен оны түсініп, оны қабылдау қажет.
• "Бұл жай ғана қорқыныш, бірақ сен оны жеңе аласың" деген сенім қалыптастырыңыз. Балаға қорқынышының қалыпты екенін, бірақ оны қалай жеңу керектігін үйренуге болатындығын айтыңыз.

2. Эмпатия көрсету

• Баланың сезімдеріне эмпатиямен қарау: Баланың қорқынышы немесе алаңдаушылығы туралы сөйлескен кезде, сіздің өз сезімдеріңізді білдіріп, оған "Мен сені түсінемін" деген сөздермен қолдау көрсетіңіз. Мысалы, «Мен де, сен сияқты, кейде түнде қараңғылықтан қорқатынмын» деп айту балаға өз қорқынышын бөлісуге көмектеседі.
• Қорқыныш туралы әңгіме айту: Егер бала қорқатын нәрсесін айтса, онымен сөйлесіп, бұл жағдайды қалай жеңуге болатыны туралы әңгімелесіңіз. Бұл қорқынышты айтарлықтай жеңілдетеді.

3. Балаға қорқынышын жеңуге көмек көрсету

• Қорқынышқа "жақындау" әдісін қолдану: Егер балаңның белгілі бір нәрседен қорқуы жалғасып жатса (мысалы, қараңғылықтан немесе кейбір жануарлардан), оны қорқынышын жеңуге көмектесу үшін, оны бірте-бірте сол жағдайға дайындаңыз. Мысалы, түнде қараңғылыққа бейімделу үшін, баланың алдында жарықтарды біртіндеп өшіріп, бір-екі минуттан кейін қайта қосып, оның қауіпсіздігін сезіндіруге болады.
• Қорқыныштың көзін айқындау: Балаңыздың қорқынышын анықтап, нақты қай жерде тұрғанын түсінуге көмектесіңіз. Мысалы, егер бала қараңғылықтан қорқатын болса, оған шамды қосып, бөлменің бөлшектерін қарап шығу арқылы оның қорқынышының негізсіз екенін түсіндіруге болады.

4. Әртүрлі тыныштандыру әдістерін қолдану

• Сезімдермен жұмыс: Қорқыныштан және алаңдаушылықтан арылту үшін балаларды тыныштандыратын әдістерді қолдану өте пайдалы. Мысалы, терең тыныс алу жаттығуларын жасау, баланы құшақтап, оған жылы сөздер айту, немесе баланың сүйікті ойыншығын жанында ұстау арқылы оны тыныштандыруға болады.
• Тыныштандыратын күнделікті рәсімдер: Баланың күнделікті өмірінде тыныштандыратын рәсімдерді енгізу де өте маңызды. Мысалы, баланың күн тәртібінде түскі немесе кешкі уақытта тыныштық пен дене бітімін релаксациялау үшін йога немесе жай серуен жасау сияқты әрекеттер болуы керек.

5. Алаңдаушылықты жеңуге көмектесетін шынайы мысалдар

• Баланың мазасыздықтарын шешу үшін нақты іс-әрекеттерді ұсыну: Егер балаңның алаңдаушылығы нақты бір оқиғаға байланысты болса (мысалы, мектепке барар алдында), оған бұл жағдайға дайындалуға көмектесіңіз. Мысалы, егер балаңыз мектепке барудан қорқатын болса, онымен мектепке барар алдында "қайтадан" жаттығулар жасаңыз, мектепке қалай барғаны жайлы бейнесін елестетіп көріңіз.
• Қорқыныштың мүмкін болатын шешімдерін ұсыну: Баланы алаңдататын жағдайға қатысты оны «осындай жағдайды қалай шешуге болады?» деп ойлануға шақырыңыз. Бұл балаға өзін қауіпсіз сезінуіне және қиын жағдайларды шешуге көмектеседі.

6. Қорқыныштарды ертегілер мен ойындар арқылы жеңу

• Қорқыныш туралы ертегілер мен әңгімелер: Қорқынышты жеңуге арналған ертегілер мен әңгімелер құрастыру балаға пайдалы болуы мүмкін. Мысалы, ертегілердегі батырлар мен басқа да кейіпкерлердің қорқынышты жеңуі балаға күш пен сенім береді.
• Қорқыныштарды ойын арқылы жеңу: Балалар қорқыныштарын ойын арқылы жеңе алады. Қорқынышты нәрселерді қуыршақтармен немесе ойыншықтармен "қабылдауға" мүмкіндік беріп, олардың қорқынышын жеңуге көмектесіңіз. Мысалы, балаңыздың қорқатын кейіпкері менің батырым деп атауға болады, ал сіздің рөліңіз — оның қорқынышты жеңуіне көмектесу.

7. Баланың тәуелсіздігін қолдау

• Өзіндік шешімдер қабылдауға көмектесу: Баланың қорқыныштары мен алаңдаушылықтарынан шығуы үшін оған өз шешімін қабылдауға мүмкіндік беру маңызды. Мысалы, балаға ұнайтын түнгі жарықтың болуын сұрау, өз сөмкесін жинау сияқты таңдаулар жасауына мүмкіндік беріңіз.
• Тәуелсіз болуға бағыттау: Баланы өзін-өзі басқаруға үйрету үшін оның қорқыныштарымен жеке жұмыс істеуіне мүмкіндік беріңіз. Мысалы, баланың жеке күшіне сенімділігін арттыру арқылы, оларды қиын жағдайларда жақсы шешім қабылдауға итермелей аласыз.

8. Әрдайым қолдау көрсету

• Сенімді болу: Баланың қорқыныштарын жеңу үшін оған сіздің сеніміңіз өте маңызды. Баланы қорқатын нәрсеге күліп қарау немесе оны жігерсіздендіру емес, керісінше оған сенімді түрде «Сен бұл қорқынышты жеңе аласың» деп айту керек. Сіз балаңызға сенімділік беріп, оны қолдай отырып, оның қорқынышының күшін төмендетесіз.

9. Баланың қорқыныштарын қасқана күшейтпеңіз

• Қорқынышты күшейтпеу: Баланың қорқынышын қаласаңыз да немесе қаламасаңыз да ұлғайтпауға тырысыңыз. Мысалы, «Жұмбақ нәрсе не болып жатыр?» деген сұрақтар, шектеулер қою немесе балаңызды қорқытатын бейнелерді көрсету — бұл жағдайды нашарлатуы мүмкін.

Қорытынды