КП ата-аналарына "Ата-ананың балаға үлгі болуы: жауапкершілік, адалдық, еңбекқорлық" тақырыбында кеңес. Әдіскер: Оразалинова А.К. 

Ата-ананың балаға үлгі болуы — тәрбиенің маңызды аспектілерінің бірі. Бала ата-анасының әрекеттерінен, қарым-қатынасынан, шешім қабылдау тәсілдерінен көп нәрсені үйренеді. Ата-ананың өзінде бар қасиеттер мен мінез-құлық бала үшін ең басты үлгі болып табылады. Атап айтқанда, жауапкершілік, адалдық, және еңбекқорлық сияқты қасиеттерді балаға қалай дұрыс көрсетіп, қалыптастыруға болады? Міне, кейбір кеңестер:

1. Жауапкершілікті үлгі ету

• Өз әрекеттеріңіздің нәтижесі үшін жауап беру: Ата-ана балаға жауапкершілікті үйрету үшін алдымен өз әрекеттерінің жауапкершілігін сезінуі қажет. Мысалы, сіз тапсырмаларды орындап, шешімдер қабылдағанда, оның нәтижелерімен келісу керек. Бала ата-анасының сөзінде тұрып, қиындықтарға қарамастан міндеттерін орындауға тырысқанын көргенде, бұл оған үлкен сабақ болады.
• Тапсырмаларды дұрыс орындау: Балаға маңызды міндеттердің уақытында және сапалы орындалуының маңыздылығын көрсетіңіз. Мысалы, үйде балаға белгілі бір тапсырманы (мысалы, бөлмесін жинау) беріп, өзіңіз де өз міндеттеріңізді орындап жатқаныңыз баланы ынталандырады.
• Жауапкершілікті бөлісу: Егер отбасында қандай да бір мәселе немесе қиындық болса, оны шешуге бірге атсалысыңыз. Мысалы, қаржылық мәселелер, үй шаруасы, т.б. Бірге шешім қабылдап, жауапкершілікті бөлісу арқылы баланың жауапкершілік сезімін арттырасыз.

2. Адалдықты үйрету

• Шыншыл болу: Ата-ана өз сөзінде адал болу керек. Бала ата-анасынан шындықты тыңдағанда, ол да солай сөйлей бастайды. Балаға кез келген жағдайға қарамастан шындықты айту керек екенін түсіндіріңіз. Жалған айтудың ешқашан дұрыс емес екенін нақты мысалдармен көрсетіңіз.
• Қателіктер мен кемшіліктерді мойындау: Ата-ана өз қателіктерін мойындап, балаға дәл солай жасауға үйретуі тиіс. Егер бірдеңе дұрыс істемей жатсаңыз, бұл туралы ашық айту және оны қалай түзету жолдарын көрсету — адалдықтың маңызды үлгісі.
• Үлгі болу: Егер сіз басқалардың алдындағы міндеттеріңізді бұзған жағдайда, балаға бұл туралы айтуды ұмытпаңыз. Мысалы, біреуге қарыз болу немесе жұмыс тапсырмаларын орындамау — балаға сіздің адалдық деңгейіңізді анық көрсетеді.

3. Еңбекқорлықты дәріптеу

• Күнделікті еңбекке баулу: Балаға еңбекқорлықты көрсету үшін өзіңіздің күнделікті жұмыстарыңызда табандылық танытыңыз. Үйде және жұмыста көп еңбек етуіңіз, балаға жұмыс істеудің маңыздылығын көрсетеді. Егер сіз қиындықтарға қарамастан жұмыс істеп, нәтижелерге жетсеңіз, балаңыз да дәл солай әрекет етуге тырысады.
• Баланы өз күшіне сендіру: Баланы өз міндеттерін орындауға және әрқашан еңбектің жемісін көруге ынталандырыңыз. Мысалы, баланың мектептегі тапсырмаларын орындауына немесе үй жұмыстарын аяқтағаннан кейін оған жомарт бағалау жасаңыз.
• Қиындықтарды жеңу: Еңбекқорлық тек оңай жағдайларда ғана көрінбейді. Баланы қиын тапсырмаларды шешуге немесе қиын кезеңдерді өткеруге шақырыңыз. Бұл кезде ата-ана қиындықтарға төзімді болуды және еңбектің ақталатынын көрсетуі тиіс.
• Әрекетіңізбен мотивация беру: Егер сізде қандай да бір мақсат бар болса (мысалы, үй салу, жеке жобаны жүзеге асыру), баланы осы жолда бірге атсалысуға шақырыңыз. Өз мақсаттарыңызға жету жолындағы еңбекқорлығыңызды балаңыз көріп, оған үлгі болады.

4. Үлгі болу: Балаға қандай жағдайларда үлгі болатынын ескеру

• Балаға сенім көрсету: Балаңыздың мінез-құлқы көбінесе сіздің оған деген сеніміңізге байланысты болады. Өздеріңіздің жауапкершілікті сезініп, адал және еңбекқор бола отырып, балаға сенім көрсету арқылы оның да осы қасиеттерді бойына сіңіргенін көресіз.
• Балаға уақыт бөлу: Өз ісіңізді қалай орындасаңыз да, балаға назар аударып, оның міндеттері мен қажеттіліктеріне жауап беру өте маңызды. Осылайша бала ата-ананың мінез-құлқынан тәрбие алады.

5. Қорытынды кеңестер

• Қиын жағдайларда да сабырлылық таныту: Жауапкершілік, адалдық және еңбекқорлық тек жеңіл жағдайларда ғана емес, қиындықтар мен сынақтар кезінде де көрінуі тиіс. Егер сіз қиын сәттерде сабырлы, әділ және еңбекқор болсаңыз, балаңыз да осылай әрекет етеді.
• Баланың жетістіктерін бағалау: Баланың жақсы әрекеттерін мадақтап, оны осы қасиеттерге ынталандырыңыз. Баланың еңбекқорлығы мен адалдығы үшін оны мақтап, келесі қадамдарында сол қасиеттерін жалғастыруға қызығушылығын оятыңыз.

Ата-ана өз іс-әрекеттерімен баласына жауапкершілік, адалдық және еңбекқорлықты дұрыс жолмен үйретеді. Егер ата-ана осы үш маңызды қасиетті өз өмірінде үлгі ретінде көрсете білсе, баласы оларды бойына сіңіріп, өмірлік дағдыларын дұрыс дамыта алады.